LES BALLETS C. DE LA B., Koen Augustijnen, bβche Μουσαμάς

Μια συνέντεξη με τον Koen Augustijnen,

χορογράφο της ομάδας LES BALLETS C. DE LA B., συνδημιουργό της παράστασης "bβche".

Aπό την Τζωρτζίνα Κακουδάκη, θεατρολόγο

Ποιό είναι το θέμα της παράστασης "bβche" (μουσαμάς);

Η παράσταση παρουσιάζει τις διαφορετικές εκδοχές 6 ανδρών. Σημείο εκκίνησης ήταν η ανάδειξη της τρυφερής και ευαίσθητης πλευράς τους, μια πλευρά των αντρών κρυμμένη στην σύγχρονη κοινωνία. Για τις γυναίκες αυτές οι πλευρές είναι πιο αποδεκτές, επιτρέπεται να εκφραστούν. Πολλοί άντρες ωστόσο ακόμα παλεύουν με το στερεότυπο του άντρα «μάτσο»: αν ο άντρας δεν είναι δυνατός θεωρείται ομοφυλόφιλος. Ε, λοιπόν, οι 5 άντρες που δούλεψαν σε αυτήν την παράσταση μαζί μου έχουν όλοι μια πολύ τρυφερή πλευρά και λατρεύουν τις γυναίκες. Το κομμάτι μιλάει για τον φόβο του «άλλου», τον φόβο της επαφής. Και πώς ο φόβος δημιουργεί πιο πολύ φόβο και επιθετικότητα. Θεωρώ ότι μετά την 11η Σεπτεμβρίου ο φόβος είναι διεγερμένος, χειραγωγημένος και παρών όσο ποτέ. Η χειραγώγηση είναι μια λέξη κλειδί για την παράσταση. Αλλά δεν ήθελα να κάνω μια παράσταση σκοτεινή και βαρειά. Ήθελα να υπάρχει κάποια ελπίδα και παρηγοριά, βασικά συστατικά επίσης της

ανθρώπινης ζωής. Η παράσταση «ανασαίνει» μέσα από το χιούμορ, την όμορφη άρια του Purcell και την ηλεκτρονική μουσική του Guy Van Nueten, που παίζει ζωντανά πιάνο συνοδεία του τενόρου Steve Dugardin. Στο κομμάτι συμμετέχουν άνθρωποι με διαφορετικές τεχνικές, όπως ένας χορευτής breakdance, ένας ακροβάτης, ένας χορευτής μοντέρνου χορού ή εγώ με την χοροθεατρική εμπειρία μου στους BALLETS C. DE LA B. Νομίζω ότι αυτοί οι 6 άντρες αποκαλύπτουν κάτι για την ανθρώπινη κατάσταση, τόσο για τα δομημένη της πλευρά όσο και την αποδομημένη και σκληρή πλευρά της, πολύ παρούσα δυστυχώς, ειδικά όταν παρατηρείς τί γίνεται στον κόσμο τελευταία.

Πώς δουλεύει η ομάδα σας για να «ξεδιπλωθεί» η δραματουργία και η κινητική γλώσσα της παράστασης;

Δουλέψαμε όλοι μαζί για 4 μήνες κάθε μέρα. Εγώ άρχισα την προετοιμασία για την παράσταση ένα χρόνο πρωτύτερα, διαλέγοντας τη μουσική και το σκηνικό χώρο, που με βοήθησε να δημιουργήσω το περιεχόμενο του έργου και να διαλέξω τους performers. Μερικές φορές τους δίνω ένα θέμα αυτοσχεδιασμού, ή μια φωτογραφία ή μια σκηνή από ταινία, ή την ιδέα κάποιας κίνησης. Επίσης ρωτάω πολλές ερωτήσεις. Τι είναι αρκετά σημαντικό για εκείνους για να επικοινωνήσουν με το κοινό, ποιοί είναι οι φόβοι τους, οι ανησυχίες τους, τα ενδιαφέροντά τους, τι θα ήθελαν πραγματικά να κάνουν. Έτσι οι χορευτές είναι σαν συν- συγγραφείς. Μετά κάνω μια επιλογή και αποφασίζω ποιό υλικό πρέπει να δουλευτεί. Με αυτόν τον τρόπο κάνουμε σκηνές που αργότερα βάζω σε σειρά και τις συνδέω με τη μουσική. Επίσης δούλεψα πολύ με τον δραματουργό μας Guy Cools και μιλήσαμε πολύ για τις δυνατότητες του υλικού μας, ακόμα και πριν να το επεξεργαστούμε στην πρόβα: τι μας λέει; Θέλουμε να πούμε αυτό; Μερικές φορές κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ανακαλύπταμε πράγματα που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε πριν και αφηνόμαστε να πάμε σε άλλη κατεύθυνση. Όσο για την κινητική γλώσσα, όπως ανέφερα και πριν, χρησιμοποιούμε όλα τα στυλ και τα μέσα. ΄Ηταν πάντα ένα όνειρό μου να αναμειγνύω διαφορετικά πράγματα για να δημιουργήσω κάτι καινούργιο, διαφορετικό.

Το Βέλγιο έχει παίξει τεράστιο ρόλο για την ανάπτυξη του σύγχρονου χορού τις τελευταίες δεκαετίες. Ποιοί παράγοντες το επέτρεψαν;

Κοίτα, το Βέλγιο είναι μια μικρή χώρα, με πολλές γλώσσες και βρίσκεται, γεωγραφικά, σε πολύ κεντρικό σημείο. Το Άμστερνταμ, το Παρίσι, το Λονδίνο, η Γερμανία, είναι δύο ώρες με το τρένο. Για πολύ καιρό οι Βέλγοι, και κυρίως ο φλαμανδικός πληθυσμός, ήταν πολύ φτωχοί. Αυτό άλλαξε στη δεκαετία του 60. Ο Bιjart ήρθε στις Βρυξέλλες και άνοιξε τη σχολή χορού Mudra. Η Anne Teresa Dekeersmaeker και πολλοί άλλοι πήγαν σε αυτήν τη σχολή και αργότερα πήγαν σε άλλες χώρες και σπούδασαν, μιας και στο Βέλγιο εκτός από τη σχολή του Bιjart δεν υπήρχε εκπαίδευση ή χρήματα για το χορό πέραν του μπαλέτου. Νομίζω ότι αυτός ο συνδυασμός της ευκολίας να σπουδάσει κανείς εκτός της χώρας και η επιμονή να κάνεις τα πράγματα «με τον τρόπο σου», να επιβεβαιωθείς προς πείσμα της πολιτιστικής ερήμωσης του Βελγίου σε επίπεδο χορού, είναι βασικοί παράγοντες για αυτά που έγιναν στον σύγχρονο χορό αργότερα. Χορογράφοι όπως ο Vandekeybus, ο Fabre,ο Platel κτλ., έγιναν γνωστοί πρώτα στο εξωτερικό, αλλά αργότερα η Φλαμανδική κυβέρνηση του Βελγίου τους υποστήριξε με χρήματα και υποδομή, όχι μόνο λόγω της δουλειάς τους αλλά και εξαιτίας κάποιων ακούραστων παραγωγών, όπως οι Lieven Thyrion, Guy Gypens, Hugo Degreef,Dirk Pauwels, Frie κ.ά. που πίεζαν την κυβέρνηση και παράλληλα έβρισκαν χρήματα από άλλες πηγές. Τελευταία,ένα μεγάλο δίκτυο θεάτρων, που διαθέτουν χρήματα, έρχονται και πολλές χορευτικές παραγωγές από άλλες χώρες

στο Βέλγιο. Έτσι βλέπουμε πολλά πράγματα να πηγαινοέρχονται και αυτό βοηθάει έναν καλλιτέχνη να διαμορφώσει την δουλειά του.

Μπορείτε να μας περιγράψετε αυτόν τον περίφημο «συλλογικό» τρόπο που λειτουργούν οι Ballets C dela B τα τελευταία χρόνια;

Ο Alain, μαζί με φίλους, ξεκίνησε την ομάδα πριν από 20 χρόνια. Εγώ ήρθα αργότερα. Δούλεψα μαζί του σε μια παραγωγή και την επόμενη χρονιά αισθάνθηκε ότι ήθελε να κάνει ένα διάλειμμα, να βρει καινούργιο υλικό. Έδωσε σε χορευτές του, σε μένα και στους Chrisrtine Desmedt και Larbi Cherkaoui την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε την υποδομή της ομάδας,το όνομά της και τα χρήματα για να κάνουμε μια καινούργια παραγωγή ενώ ο ίδιος έκανε μια παράσταση για παιδιά σε έναν άλλο οργανισμό. Τώρα, δεν χορεύουμε πια ο ένας στα κομμάτια των άλλων και ο καθένας έχει την δική του ομάδα ερμηνευτών. Αλλά συναντιόμαστε στο γραφείο για να συζητήσουμε και σε πρόβες. Για εμένα είναι τέλειο. Έχω μια βάση χωρίς την πίεση ότι πρέπει να παρουσιάζω συνέχεια καινούργια δουλειά. Μερικές φορές αποχωρώ για λίγο και μετά επιστρέφω.

Οι κριτικοί περιγράφουν τον τρόπο δουλειάς των Ballets C dela B ως μεσαιωνικό, με την έννοια του χειροποίητου.

Mεσαιωνικό? Δεν ξέρω. Ίσως λόγω της δεξιοτεχνίας του Αlain και του Larbi. Δεν βλέπω έτσι τον εαυτό μου. Δεν έχω ειδικευτεί σε ένα πράγμα το οποίο μπορώ να κοντρολάρω με δεξιοτεχνία. Αλλά πρέπει να παραδεχτώ ότι έμαθα πάρα πολλά από τον Alain μέσα σε αυτά τα χρόνια που με κάνει να θεωρώ τον αυτό μου ως ένα μικρό χειροτέχνη που μαθητεύει δίπλα σε έναν ώριμο δάσκαλο. Σπούδασα χορό μόνο ένα χρόνο και όλα τα άλλα τα έμαθα με΄σα από τη συνεργασία μου με άλλους ανθρώπους.

Γιατί διαλέξατε το χορό; Ποιες ήταν οι επιρροές σας;

Ήρθε κάπως σαν έκπληξη. Σπούδαζα Ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης με σκοπόνα γίνω δημοσιογράφος. Η φίλη μου εκείνη την εποχή, με κάλεσε σε μια παράσταση του Wim Vandekeybus.Μετά την παράσταση χοροπηδούσα στο δρόμο από την ενέργεια που είχα δει επί σκηνής. Η φίλη μου με πήγε σε μια οντισιόν του και, προς μεγάλη μου έκπληξη, με κάλεσε σε ένα εργαστήριο 3 εβδομάδων. Αυτό μου άνοιξε τα μάτια. Είδα ότι μπορείς να μιλήσεις για κάτι με το σώμα χωρίς κλασική παιδεία και παράλληλα να αξιοποιείς και άλλα μέσα: κινηματογράφο, θέατρο, χορό, αθλητισμό, performance και πολλές εθνικότητες και κουλτούρες στην ομάδα. Μου άρεσε αυτή η ανοιχτή ατμόσφαιρα, όλα μου φαινόντουσαν πιθανά. ΄Ηταν κάτι πολύ σωματικό, ίδρωνα πολύ και... έπαιζα πολύ ποδόσφαιρο. Μετά τον Vandekeybus, γνώρισα τον Alain Platel, από τον οποίο έμαθα τα περισσότερα, μου γνώρισε το σύμπαν της Pina Bausch και ανακάλυψα και κάποιους χορευτές Butoh όπως τους Hijikata, Kasa Ohno και Min Tanaka. Φυσικά υπήρχαν και οι Rosas, οι Needcompany,ο Jan Fabre, ο πορτογάλος χορογράφος Francisco Cammacho και άλλοι. Το ενδιαφέρον μου στο χορό είναι ότι με βοηθάει να επικοινωνήσω με το κοινό με έναν τρόπο μη λεκτικό και μη διανοούμενο. Δεν έχω τίποτα εναντίον των λέξεων ή των νοημάτων, αλλά προτιμώ πάντα έναν τρόπο ενστικτώδη, διαισθητικό, ευθύ, όπως με τη μουσική που μερικές φορές σε πιάνει στην καρδιά και δεν ξέρεις γιατί. Παραμένει μυστήριο, μια αφαίρεση.

Ποια θέματα σας ενδιαφέρουν;

Θέλω να μιλήσω για την ανθρώπινη κατάσταση και κυρίως για τα ξεσπάσματά της: φόβος, θυμός, στεναχώρια, μοναξιά, διατάραξη της επαφής, που είμαι εκδοχές του κόσμου μας επίσης. Δεν μπορώ να φτιάξω μια ιστορία για τα πουλιά και τις μέλισσες.  Αναζητώ το δράμα.

Ποιοί είναι οι φόβοι σας; Για τον εαυτό σας και τον κόσμο;

Τι να μην είμαι αρκετά καλός. Ο φόβος να πεθάνω μόνος. Ο φόβος του να πληγώσω ή να χάσω τη φίλη μου, τους φίλους μου, την οικογένειά μου. Για τον κόσμο φοβάμαι να μην επικρατήσει ένα ωμό φιλελεύθερο καπιταλιστικό σύστημα που θα καταστρέψει όποιον είναι πιο ευαίσθητος ή λιγότερο ανταγωνιστικός. Πολιτισμός σημαίνει να φροντίζεις ό,τι είναι πιο ευαίσθητο, πολιτισμός είναι η καλλιέργεια, ο πολιτισμός δεν είναι ο εφιάλτης του Δαρβίνου, η επιβίωση του πιο ισχυρού. Και αυτός ο εφιάλτης έχει γίνει ανεξέλεγκτος και μας οδηγεί στην αυταρχικότητα και την εκλογίκευση. Αν οι άνθρωποι δεν χαίρουν σεβασμού και δεν έχουν πια τίποτα να χάσουν τότε αρχίζουν και αυτοπυρπολούνται, ανατινάζονται, καταστρέφουν το περιβάλλον τους και αυτό συμβαίνει αυτήν τη στιγμή σε μεγάλη έκταση σε πολλά μέρη του πλανήτη μας.

Με αφορμή την παράσταση Bache stο Διεθνές Φεστιβάλ Καλμάτας 2005 (στο πρόγραμμα/κατάλογο του φεστιβάλ)